ANIMAL FARM

ANIMAL FARM
(weer ’s een) wereldpremière

De opera ANIMAL FARM. De achtergronden.

Op 4 maart gaat in Het Muziektheater Alexander Raskatovs opera ANIMAL FARM in première. Net als A Dog’s Heart is de opera een parabel waarin de communistische Sovjetsamenleving op de korrel wordt genomen. In de Opera Gazet recensie, die rond 7 maart zal verschijnen, ontkomen wij er niet aan enige woorden aan het terreurbewind van Stalin en zijn Nederlandse fanclub, de CPN, te wijden. Ik kan er daar in onze recensie (onze recensies zijn toch al te lang) niet verder dan zijdelings op ingaan. Dus om u even in te lezen in de materie, hierbij enkele schetsen over de toenmalige Russische Sovjetsamenleving en haar vertakkingen in Nederland.

WOKE IS NOGAL SELECTIEF

Voor wie “te laat geboren” is en WEL alles weet over “ons slavernijverleden”, maar niets over Dachau en over de dwangarbeiderskampen van het Sovjetbewind:  Stalin was dictator in Rusland van 1920 tot zijn dood in 1953. Hij heeft 40 miljoen (schattingen lopen uiteen van 20 tot 60 miljoen) vermoord. Uit naam van het communisme. De communistische terreur bleef niet tot Rusland beperkt; overal waar de Stalinisten aan de macht kwamen, werden massaal volwassenen en kinderen door executiepelotons geëxecuteerd, in folterkelders doodgemarteld of in concentratiekampen doodgehongerd. De voormalige Communistische Partij van Nederland koos in 1949 radicaal voor de Sovjet-Unie en de jubilerende leider Stalin. Het feestvarken was 20 jaar aan het bewind.

GEORGE ORWELL

George Orwell schreef Animal Farm als een parabel over de (gevolgen van de) geperverteerde Russische Revolutie, vooral over het terreurbewind onder Stalin. Op dit boek is de gelijknamige opera van Alexander Raskatovs gebaseerd.

NEDERLAND

De Nederlandse fans van massamoordenaar Stalin zijn nooit ter verantwoording geroepen. Terwijl na de bevrijding vrouwen die wel eens met een Duitse soldaat een broodje hadden gegeten, kaalgeschoren werden en met een bord “moffenhoer” om de nek op een boerenkar door het dorp werden gereden, kregen ex-CPN’ers (Ina Brouwer and the like) keurige baantjes. Naar Marcus Bakker werd een zaal in gebouw van de Tweede Kamer, het heiligdom van onze democratie, vernoemd. Valt blijkbaar niet onder WOKE.

MARCUS BAKKER

Over Marcus Bakker gesproken: zijn achterbakse karakter kwam onmiskenbaar aan het licht toen hij in 1958 samen met de paranoïde partijleider Paul de Groot onwelgevallige “kameraden” in een laaghartig schotschrift een collaborerend oorlogsverleden aanwreef. Goebbels-praktijken. De partij bracht de brochure ‘De CPN in de oorlog’ uit, waarin stond dat eerder dat jaar geroyeerde partijleden ook tijdens de oorlog al ‘fout’ waren: een beproefd communistisch recept, we noemen het tegenwoordig “cancelen”, maar dit staaltje valt onder de noemer “misdadig en laf”. De “dissidenten” werden niet alleen uit de partij gegooid, ook hun reputatie werd met de laagste middelen besmeurd.

Tja, die Marcus Bakker: bij zijn aantreden in 1956 verlieten de andere Kamerleden om voor de hand liggende redenen de vergaderzaal. Maar toen Bakker, inmiddels salonfähig geworden, in 1982 afscheid nam, stond men te dringen bij de bitterballen.  Een opmerkelijke ontwikkeling voor iemand die in de jaren ’50 nog een trouw aanhanger van Stalin was en juist daarom 26 jaar daarvoor door zijn ambtsgenoten werd genegeerd.

JORIS IVENS

Een andere, minstens zo suspecte communist was de ook op raadselachtige wijze op een voetstuk gehesen Joris Ivens: vrijwel alle films van Ivens zijn leugenachtige propagandafilms, waarin dociel geofferd wordt aan het communistisch totalitarisme. Van de bouw van de stad Magnitogorsk, een stad zo’n 1700 kilometer ten oosten van Moskou, gebouwd door dwangarbeiders en als zodanig een Russische equivalent van de Birma-spoorweg, maakte Ivens een gezellige, frisse voorstelling, vol enthousiaste jonge communisten. Leni Riefensthal was er niets bij. Dat de bouw van deze stad geschiedde midden in de campagne om de landbouw te collectiviseren, de eerste massamoord van Stalin, dat wist Ivens, zoals hij zelf  schreef in zijn autobiografie, donders goed.

De grote vriend van W.F.Hermans, prof. Ger Harmsen, zei: ‘Ik denk dat het een afschuwelijke praktijk is geweest, dat duizenden mensen gewelddadig geestelijk, psychisch geleden hebben onder de wijze waarop zij door de CPN mishandeld zijn. Ik denk ook niet dat je dat luchtig kunt afdoen.”

CPN en WOIII

In 1949 verklaarde de CPN dat men bij een gewapend (nucleair) conflict tussen Amerika en Rusland de kant van de Sovjet-Unie zou kiezen. Het rode fascisme of het bruine fascisme: één pot nat. Zoals Hannah Ahrendt in De Engel en het Beest noteerde: “Beide hadden de terreur als essentieel bestanddeel”. Inderdaad, beide abjecte stromingen waren gerichte pogingen tot infantilisering van een heel volk, en wat de Sovjet-Unie betreft is dat tot op de dag van vandaag nog aardig beklijfd.

PAUL DE GROOT

Partijleider Paul de Groot drukte een sterk persoonlijk stempel op de partij; hij werd liefkozend ‘de Stalin van de CPN’ genoemd. Een eretitel! Eind jaren 40 omringde hij zich met vazallen zoals Harry Verheij, Joop Wolff, Marcus Bakker, Rinus Haks e tutti quanti. Uiteraard wantrouwde De Groot intellectuelen, die per definitie aan een gebrek aan ‘proletarisch klassenbewustzijn’ zouden lijden. De Groot was en bleef een fervente stalinist en verdedigde steevast de standpunten en het optreden van de Sovjetunie. Hij kreeg dan ook alle steun uit de Sovjetrussische heilstaat.

In andere West-Europese communistische partijen was er in de loop der tijd debat mogelijk over het stalinisme. Bij de CPN niet, De Groot hield dat tegen. In 1958 werden enkele partijprominenten, die streefden naar destalinisatie, uit de partij gezet. De Groot nam wraak, zoals hierboven beschreven, door hun oorlogsverleden te besmeuren. In het genoemde rapport ‘De CPN in de oorlog’ (in werkelijkheid geschreven door Paul de Groot maar uitgebracht onder de naam van de o zo sympathieke held met-dat-geweldige-gevoel-voor-humor Marcus Bakker) werden de dissidenten uitgemaakt voor verraders en Gestapo-agenten.

BOLKESTEIN

Oud-politicus Frits Bolkestein, zowat de laatste der intellectuele zwaargewichten in het Haagse, en columnist J.H. Heldring spraken indertijd hun verwondering uit ‘‘over de lankmoedigheid [jegens ex-communisten OK] van de vele vriendjes in pers en politiek (…) die anders zo gauw met pek en zwavelzuur klaarstaan. Het is die ouwejongens-krentenbroodatmosfeer die tegenstaat.” Inderdaad, Wim Aantjes moest het politieke veld ruimen omdat hij als briefbezorger in de verkeerde wijk aan de slag was gegaan., en CPN’er Fré Meis (1921-1992), die de gevleugelde woorden sprak “Stalin was een goede vent” kreeg een standbeeld.

Zo was de situatie van het communisme in Sovjet-Rusland en zijn vertakkingen in Nederland. Even handig om te weten als u naar Animal Farm gaat. Bespaart u ook 3 kwartier mondelinge DNO-uitleg.

Olivier Keegel