TOSCA – boordevol nonsens

Voor deze productie werd, gezien de huidige beperkingen, gekozen voor een gereduceerde versie waarbij het orkest werd teruggebracht tot een dertigtal musici. De koorleden zongen vanuit een andere zaal waarbij de klank live doorgezonden werd dankzij een systeem dat het publiek de indruk geeft volledig omringd te zijn door de stemmen.

Dat werkte wonderwel en wij werden zelfs verrast door enkele instrumentale details die bij een volledige orkestbezetting in het geheel verloren gaan. De tempi van Alain Altinoglu waren naar onze smaak iets te traag. Zelfs met deze kleinere orkestbezetting had er meer spanning kunnen zijn.

Verdienstelijk gezongen

De gereduceerde orkestbezetting was een pluspunt voor de drie voornaamste solisten die elk op hun manier eigenlijk te licht waren voor hun rol. Myrtò Papatanasiu zal zich als een vis in het water voelen als Rusalka, maar Tosca is voor haar te hoog gegrepen. Haar sopraanstem is mooi lyrisch, klinkt fantastisch in de hoge tonen, maar zij mist de vereiste projectiekracht en dramatiek waardoor ze gaat “poitrineren” (een geforceerde diepe klankkleur trachten aan te brengen). Alle noten staan er, maar je hoort dat ze de grens van haar kunnen bereikt heeft.

Hetzelfde geldt voor de tenor Pavel Cernoch, die niet echt bekoorde in de eerste akte, maar wel in zijn laatste aria “E lucevan le stelle” dankzij enkele bijzonder mooie piano’s. Hij wordt in deze productie wat verwaarloosd en qua acteren aan zijn lot overgelaten, omdat alle aandacht van de regisseur toegespitst is op Scarpia.

Lauren Naouri kennen wij natuurlijk allemaal voor zijn ongeëvenaarde uitbeelding van de vier valse rollen in Les Contes d’Hoffmann en zijn fijn uitgewerkte Golaud in Pelléas et Mélisande. Zijn repertoire is rijk en uitgebreid: van Lully tot Michel Legrand.
Scarpia is voor hem een nieuwe uitdaging en hij acteert alsof zijn leven ervanaf hangt. Hem ontbreken echter twee belangrijke vereisten: de juiste stijl en de juiste stem. Ook hij is hier aan de grens van zijn mogelijkheden en de fortissimi en hoge noten worden helaas meer geroepen dan gezongen.

Pasolini en Salo

Een perfectie regie is voor ons een regie waar de handelingen, het decor en het acteren zo natuurlijk overkomen dat de toeschouwer gewoonweg vergeet dat er een regisseur aan te pas komt.

Dat was niet het geval voor deze productie waar elke beweging, elke handeling gekunsteld en gemaakt overkwam. Met Calixto Bieito in het geheugen, maakte de van Spaanse afkomst Rafael R. Villalobos ons al bij voorbaat wantrouwig. En dat bleek niet voorbarig, want ze hebben veel gemeen: een idee, hoe krankzinnig ook, dat vakkundig uitgewerkt wordt ongeacht of het past bij de tekst en/of de handeling van de opera.

Niets dan lof nochtans in de pers. Er wordt gepalaverd over Caravaggio, Pasolini en de misbruikte macht van de godsdienst. Wie van al die enthousiaste perslieden zou Pasolini’s film Salo o le 120 giorni di sodoma uit 1975 echt gezien hebben? Een film die zich afspeelt in Noord-Italië 1944-45 tijdens de Nazi-Fascistische bezetting. Wij keken er naar alvorens deze Tosca bij te wonen en het enige gevoel dat de film bij ons opriep was een goede portie walging. Je moet als regisseur wel zo goed als rijp zijn voor het dolhuis om dat in verband te brengen met Tosca.

Tosca is een opera waar muziek, libretto en regieaanduidingen naadloos op elkaar afgestemd zijn en als wij even nauwkeurig onder de loep nemen wat hier allemaal op de scene gebeurt, moeten wij concluderen dat alles totaal uit de lucht gegrepen is. Wij ergeren ons mateloos aan een regie waar de bezetting aangevuld is door personages die er niet in thuishoren– laat ons ze dummy’s noemen – en die als een kip zonder kop rondlopen om de aandacht van de muziek af te leiden.

Pier Paolo Pasolini is hier een van die dummy’s en verder wat aanhangers der Griekse beginselen die soms gekleed, soms in hun blootje rondhuppelen. Urgent actueel muziektheater, die blote achterwerken van naar het publiek neergehurkte mannen…

Scarpia is hier een echte, perverse bloedhond, niet de aristocratische baron die zijn ware gevoelens verbergt. Hij wast opzichtig de voeten van Tosca (ja, zoals Kundry bij Parsifal…) en zit zelfs met een van die blote heren op zijn schoot.

Voor wie het allemaal zelf wil zien en beluisteren komt er een streaming op www.demunt.be.

Een voorstelling om vlug te vergeten.

Guillaume Maijeur
16/6/2021