Natalie Dessay
Sempre libera
Warner Classics brengt een prachtig en welverdiend eerbetoon aan de carrière van Natalie Dessay met een box en een driedubbele CD. De box bevat 33 cd’s met recitals en complete operaregistraties en 19 dvd’s. Voor de minder vraatzuchtigen brengt het label in een set van 3 discs getiteld “A l’Opéra”, een bloemlezing van haar mooiste rollen. Deze dubbele uitgave is voor ons een goede reden om deze grote artiest in het zonnetje te zetten. Ze is nog steeds actief, onderneemt tal van projecten, maar doet nu met een ander repertoire de theaterpodia aan. Hernieuwd plezier voor een gediversifieerd en breed publiek.
Wij waren erbij in oktober 2013 toen Natalie Dessay afscheid nam, niet van het zingen, noch van het toneel, maar van de operawereld, waar zij, zo merkte zij snedig op, als een soort Karmelietes was toegetreden en die zij nu uit eigen vrije wil verliet. Op de Bühne van het Capitole de Toulouse zong zij haar laatste Manon in een weinig geslaagde productie van haar toeverlaat uit de glorietijd, Laurent Pelly.
You can have any review automatically translated. Just click on the Translate button, which you can find in the Google bar above this article.
Enkele maanden later, op een ander podium in Toulouse, gaf zij een recital met werken van Michel Legrand, vol gratie, humor, lichtheid maar ook ernst. Wij ontkwamen niet aan de herinneringen aan haar hartverscheurende Lucia, haar sprankelende Koningin van de Nacht, haar onverschrokken Fille du Régiment, haar elegante Ophelia, haar sensationele Zerbinetta, haar door hartstocht verteerde Violetta, en zovele andere rollen die zij op een ongekend niveau van lyrische kunst en emotie had gebracht. Het hosanna en de huldeblijken konden niet op, en eigenlijk irriteerde dat ons. Niet omdat Dessay niet een van de grootste Franse zangeressen sinds Crespin zou zijn, maar omdat onze aan geheugenverlies lijdende collega’s plotseling de kritiek die zij hadden op Dessays karakter en soms op haar vocale prestaties ineens waren vergeten. Ons oordeel is echter onveranderd gebleven. Dessay was en is een zeer groot artiest, gedurfd, begaafd, hardwerkend, spontaan maar onophoudelijk haar rollen zoekend, briljant en serieus, haar roem inzettend om een wereld vol valkuilen en onoprechtheid aan de kaak te stellen.
Natalie Dessay: Lucia di Lammermoor (Waanzinscène). Een sublieme combinatie van zang en acteerwerk.
Ze ergerde zich soms, was ontstemd, maar die openhartigheid, die vrijheid, die was goed! “Sempre libera”, zingt Violetta. “Sempre libera”, dat is Dessay.
Dessay is eerst en vooral muzikant. Bij haar zijn de vocalises van de Koningin van de Nacht of die van Constance in Die Entführung aus dem Serail voor alles muziek, net zo zeer als Pamina’s “Ach, ich fühl’s”. Ze is technisch ongeëvenaard en begiftigd met een schier oneindige adem. Dessay heeft een stem van schitterende zuiverheid, als een gesmolten bergkristal, soms breekbaar, maar altijd dynamisch en melodieus. En die “natuurlijke” stem, die wist zij te voeden en te kleuren, en tot een bondgenoot te maken. Geen stem om Tosca te zingen, een droom waarvan zij altijd wist dat die onbereikbaar was, maar wel een stem om Violetta aan te pakken, en met welke passie!
Dessay is ook een geweldige actrice. Bij haar is het zingen altijd theatraal, en dus dramatisch en psychologisch. Haar tegenstanders hebben haar verweten (maar wat is Dessay niet verweten?) dat ze “te veel acteert”. Die kritiek houdt geen stand.
Ze veranderde virtuoze mechanische poppen in heldinnen van vlees en bloed. In die zin is het een Olympia die op het toneel Violetta zou worden, de belichaming van een metamorfose, die van de volmaakte abstractie in een lijdend, liefhebbend, levend wezen. Van deze coloratuurrollen, die niet altijd de rijkste en meest complexe uit het vrouwelijke repertoire zijn, ervoer zij zelf de oppervlakkigheid en leegheid. Zij leed onder hun beperkingen en weigerde op haar veertigste nog langer de rol van Ophelia of Fille du Régiment te zingen.
Dessay kende namelijk de psychologische grenzen van deze rollen. Zij weigerde nog langer de puberale Ophelia, de overrijpe regimentsmeisjes, de mechanische nachtegaaltjes te spelen. Een volkomen begrijpelijke en terechte beslissing. Een tijd lang was Dessay in staat om deze tamelijk onnatuurlijke personages te belichamen en ze om te vormen tot vurige, sensuele, vleselijke heldinnen. Maar die tijd was voorbij.
Haar Lucia beschouwen wij als een van haar meest volmaakte rollen. In de Bastille was haar introductiearia betoverend, en haar waanzinscène ontregelend. Nooit, wie haar Edgardo en Enrico ook waren, was de diva een diva, op zoek naar de schijnwerpers en persoonlijke triomf.
In haar verbluffende Violetta in Aix en Provence wezen sommigen op haar vocale zwaktes. Toch gaf zij als geen ander uitdrukking aan het drama, de wonden, de tranen, de pijn, de vernederingen die de liefde voor het zingen met zich meebracht tot op het punt van totale uitputting. Want ook zij zelf had de twijfels gekend en de angsten (om niet meer te kunnen zingen), de emoties.
Natalie Dessay: La Traviata (“Sempre libera”). Festival d’Aix-en-Provence, 2011.
Welke actrice-zangeres is in staat om te schitteren op de Cours-la-Reine in Massenets Manon en om zich in de armen van Villazon te wentelen in een verzengende scène in Saint Sulpice na een “Enfin” waarvan de sensualiteit de rillingen over de rug doet lopen? Er is er maar één: Dessay. En dan is er nog niets gezegd over haar vurige Händel, haar aangrijpende Bellini’s, haar mysterieuze Lakmé, haar zeldzame Mélisande, haar puberale Juliette, haar unieke Pamina, haar hilarische Eurydice in Offenbach.
Voor dit alles en meer, een diepe buiging voor Natalie Dessay.
Jean Jordy
25-4
