ZANGERS EN PUBLIEK. SPEELBAL DER COMMERCIE.
In OPERA FORUM van maart stond een interessant ingezonden artikel van Sarah Laulan dat wij u, in vrije, samengevatte vertaling, niet willen onthouden. Zij won in 2014 de 3e prijs bij het Concours International Reine Elisabeth en in 2016 de Prix Paul Streit in Genève.
Laulan beklaagt zich over het lot van uitvoerende kunstenaars, zangers i.c., die door de stilzwijgende, algemeen geldende commerciële praktijken uitgesloten worden van het creatieve proces.
Zangers werken tegenwoordig bijna allemaal met agenten; ze ondertekenen een contract zonder de namen van de dirigent, regisseur en toekomstige collega’s te kennen. En dan blijken die contracten de zangers niet eens te beschermen tegen willekeurig ontslag tijdens de repetitieperiode.
Sarah Laulan dans Ariane à Naxos (COSIMO MIRCO MAGLIOCCA)
CATHARSIS
Laulan: “Het is tijd om onszelf af te vragen wat onze diepste motivaties zijn. Opera als een totaalkunstwerk – zeker. De voldoening van het baden in je eigen geluid, van het uitdragen van een magische energie, van één worden met de muziek. Ik herinner me de eerste emoties die ik voelde toen ik naar Leyla Gencer en Edda Moser luisterde. En hoewel ik de terminologie nog niet kende, was het gevoel duidelijk: dat van catharsis, al 2,5 millennia de basis van onze Westerse cultuur.”
“Dus laten we onze passies niet bezoedelen door wezensvreemde argumenten; we moeten ons niet laten meeslepen door platte marktwerking en de logica van de markt, die zo dodelijk is gebleken. En laten we realistische doelen stellen.”
Laulan benadrukt het belang van verdieping in het libretto, Ze stelt de vraag wanneer we nu eens beginnen met het bespreken van het libretto, de voorhanden zijnde faciliteiten, het publiek en vooral de context en de periode waarvoor het werk bedoeld is. Zangers zouden zich moeten kunnen vinden in een algemeen dramaturgisch idee.
Publiek gegijzeld door regisseur
Laulan: “Wanneer zullen we onze hakken eens in het zand te zetten wanneer een theater zich niet in dienst stelt van zijn publiek, maar dat publiek gijzelt met de fantasieën van een regisseur die de zangers degradeert tot sloebers en de opera in kwestie besmeurt ter meerdere glorie van…. De regisseur!”
De vicieuze cirkel van zelfpromotie moet doorbroken worden, aldus Laulan, en vervangen worden door een focus op onze praktijk als zanger. Conceptualisering is volgens Laulan heden ten dage het toverwoord, maar is de opera niet bij uitstek een plaats van culturele herbezinning en historische waardering?
Laulan: “Wanneer brengen we het zangersberoep terug naar zijn wortels: pedagogie? Door beginnende zangers inzicht in het beroep te geven, zodat ze zelf kunnen beslissen of zij er talrijke van hun jeugdjaren aan willen wijden? Zullen de zangpedagogen van hun kant de moed hebben om de pedagogie af te stemmen op de realiteit van de markt? Zullen zij jonge kunstenaars toestaan om scheppers te zijn en niet alleen uitvoerders? De gemiddelde duur van een opera-solocarrière is 7 jaar. Laten we ons daarom niet alleen zorgen maken over de verspilling van kapitaal, maar ook over de verspilling van energie.”
Laulan stelt dat de hedendaagse componist het kwetsbaarst is, overgeleverd aan de genade van een opdracht en de technische eisen die daarbij komen kijken. Regisseurs mogen dan wel in hoofdletters op het affiche prijken, maar ook zij ontmoeten de cast vaak niet eerder dan op de eerste repetitiedag, en dan zijn decor- en kostuumontwerp allang klaar. De zangers zijn niet meer dan verwisselbare soldaatjes, waarbij de interactie tussen zangers volledig wordt ontkend. Als zangers niet meer als artistieke variabele worden gezien, wat heeft het dan voor zin om het werk opnieuw te bezoeken?
Laulan: “Er zijn oplossingen, en anderen hebben deze aangedragen met cijfers om deze oplossingen te staven. Maar laten we onze rol als artiesten niet vergeten. Om voorop te lopen bij het vullen van de operahuizen. Om toeschouwers te verrassen. Om intellectuele, emotionele en zintuiglijke nieuwsgierigheid te stimuleren. Vals spelen op de Bühne is uit den boze, want alleen oprechtheid werkt aanstekelijk.
n.a.v. een artikel “A bout de souffle” van Sarah Laulan, gepubliceerd in OPERA FORUM maart 2024
