Bravo Alberto!
Tijdens Festival Puccini dirigeerde maestro Alberto Veronesi op 14 juli La Bohème met een blinddoek (met kijkgaatjes) om, uit protest tegen het schenden van vooraf gemaakte afspraken met regisseur Christophe Gayral. De afspraak was dat de opera geen politieke lading zou krijgen maar die kreeg het wel: een ode aan de studentenrellen in 1968 in Parijs.
Men zou zeggen: een ludieke, en in vergelijking met de wijze waarop operaregisseurs meesterwerken verminken, ook onschuldige actie van de dirigent. Op het operatoneel worden tegenwoordig expliciete seksscènes, brute verkrachtingen en wrede martelpartijen tot in detail uit de doeken gedaan die geen enkele relatie hebben met het desbetreffende libretto. Maar nu was er dan eens een dirigent met gezond verstand die op originele wijze protesteerde tegen de zoveelste onzinnige “verplaatsing” (we kunnen het woord niet meer horen) van een opera: La Bohème werd namelijk op transport gezet naar het rellerige Parijs van 1968 (slaat natuurlijk als dut op kirk) en vond dus niet in het ruimteschip plaats dat Puccini altijd voor ogen stond. Immense en hypocriete verontwaardiging bij Mensen van Nu!
In de tweede acte duikt een typische 19e-eeuws bromfiets op, wat dan weer wel op afkeurende geluiden uit het publiek kwam te staan. Aan het eind van de opera waren er zowel applaus als ook felle protesten.
Peter van der Lint in Trouw van 19 juli.
“redelijk alleen”…. “bijna iedereen”… “een deel van het publiek”
In Trouw van 19 juli wijdde operarecensent Peter van der Lint, geen familie van Van der Lint’s Koninklijke Windvanenfabriek “Met Alle Winden Mee”, een column aan het voorval. Die ging, alineagewijs, zo:
Peter van der Lint: “Zelf heeft Alberto Veronesi waarschijnlijk gedacht dat hij een fantastisch statement maakte. Maar daar stond hij redelijk alleen in, want bijna iedereen vond hem een imbecile [imbécile]. Hij werd na zijn toespraakje door een deel van het premièrepubliek op het Puccini Festival in het Italiaanse Torre del Lago in ieder geval goed uitgejouwd.”
“Redelijk alleen”, “bijna iedereen”, “een deel van het publiek”. Het zijn de onbeholpen pogingen van iemand die de hyperbool in de strijd wil gooien maar zich tegelijkertijd wil indekken.
Peter van der Lint: “Wat was er aan de hand? Omdat Veronesi het niet eens was met de enscenering van Puccini’s populaire opera La Bohème, legde hij de zaal dat vooraf kort uit [netjes! OK] en bond vervolgens uit protest een blinddoek voor. Daarna dirigeerde de kijk-mij-eens-maestro de hele opera met dat ding op. In de Italiaanse pers, en ver daarbuiten werd Veronesi’s actie afgedaan als bespottelijk en abject politiek gemotiveerd.”
Puccini’s meesterwerk tussen gebalde vuisten en rode vlaggen
“bespottelijk en abject politiek gemotiveerd”
De gotspe! Terwijl operaland nucleair geannihileerd wordt door bespottelijke en abject politiek gemotiveerde, vermodderde “kijk-mij-eens” kreupeldenkers, is een ludiek ooglapje ineens de opstap naar het einde der democratie.
Alsof de koffiejuffrouw van dorpshuis De Zwaan in Uitgeest om 15:00 in plaats van een kopje thee een kopje koffie serveert, en nu bij de directie moet komen omdat zij hand- en spandiensten aan de Braziliaanse koffiemaffia verleent.
Overigens: Veronesi kwam in eerste instantie niet tot zijn protest omdat hij de 1968-Bohème afkeurde, maar omdat afspraken niet werden nagekomen. En er waren in de pers en op sociale media wel degelijk talrijke pro-Veronesi stemmen te horen.
Peter van der Lint: “Regisseur Christophe Gayral had het verhaal over berooide studenten in 19de-eeuws Parijs verplaatst naar het Parijs van de studentenopstanden in 1968. Een alleszins te verdedigen keuze. Maar voor ultrarechtse Italianen en starre opera-puristen geldt zo’n ingreep als een misdaad tegen een nationaal symbool, wiens 100ste sterfdag volgend jaar groots gevierd moet worden. Puccini zou Puccini niet meer zijn.”
Juist ja, “verplaatst naar het Parijs van de studentenopstanden in 1968. Een alleszins te verdedigen keuze.” Zo jammer dat de verdediging van die 1968-keuze (zoals altijd in dit soort gevallen) met geen woord wordt toegelicht. Peter van der Lint weet ook precies wie in Italië aanhangers zijn librettogetrouwe opera-uitvoeringen zijn: dat zijn de “ultrarechtse Italianen” (cursus ‘uit je nek lullen’ met een tienplus afgerond ) en “starre operapuristen” (in Van der Lints vlakdenkende rant gooit hij er ook nog eens een schaapachtig pleonasme in).
Tot zover de schabouwelijke column van Peter van der Lint, geen familie van Van der Lint’s Koninklijke Windvanenfabriek “Met Alle Winden Mee”.
De Italiaanse ondersecretaris voor cultuur, Vittorio Sgarbi, had Veronesi al afgeraden af om de opera te dirigeren, omdat de enscenering de verrader is van “de geest en visie van Puccini”. Veronesi zelf verklaarde over zijn ludieke protestactie dat hij “een zeer duidelijke maar onschuldige demonstratie had gegeven van zijn afkeer van deze regie, die ook heel anders was dan zoals maanden eerder was afgesproken”.
De dirigent gaf aan dat hij uitdrukkelijk had gevraagd om geen politieke propaganda in de regie te verwerken, maar in plaats daarvan is het een en al propaganda. Maar Veronesi was contractueel gebonden.
Opiniedelict (ook dáár)
Er staan herhalingen gepland voor 29 juli en vervolgens 10 en 25 augustus, maar de voorzitter van het Festival, Luigi Ficacci, heeft besloten om de maestro weg te sturen; “wegens onbetamelijk dirigeren”, zou men in Amsterdam zeggen. “Er is geen wettelijke reden,” merkte Veronesi op, “de voorstelling op 14 juli was perfect, zonder enig probleem. Ze kunnen niet zeggen dat ik niet weet hoe ik moet dirigeren: ik doe het Festival al 25 jaar. Het gaat hier natuurlijk om een politieke vendetta is, een opiniedelict.”
Allicht rijst de vraag op waarom Veronesi niet eerder bij regisseur Christophe Gayral aan de bel heeft getrokken Veronesi: “We hebben elkaar meerdere keren gesproken en we zijn overeengekomen dat de politiek erbuiten zou blijven.” En er was natuurlijk bovengenoemd contract.
Hoe vreselijk weer is dit alles. Het bezorgt d’Oprechthe Operaminnaer hevige aandrang in de schedel. Mona Lisa met een baard is de nieuwe standaard. Compleet met advertorials in landelijke dagbladen.
Olivier Keegel
Do you have a comment? You can post it in the space below. Better not on Facebook. Facebook comments are NOT read by most of our reviewers.
