Patrie !

Een leven lang operaliefhebber, dat betekent zeker niet dat men alles wat zich op operagebied voordoet, gretig en klakkeloos consumeert. Maar ze zijn er wel, de opera-omnivoren: de ene week naar Carmen en de andere week naar Die Zauberflöte, om maar eens twee van de voor mij onverteerbaar geworden werkjes te noemen. Het werkzame leven achter ons gelaten hebbende, permitteren wij ons ongekende vrijheden: zolang niet door dementie of Korsakov getroffen, voor ons geen Mozart of Bizet meer (of het moest Mozarts Lucio Silla zijn). Pa–Pa–Pa–Pa–Pa–Pa–Papagena, Wellicht prevelen wij het op hoogbejaarde leeftijd in bejaardenhuis “De Toegift” te Appingedam, of neuriën wij in hospice “De Slotscène”  de prenataal verworven Nederlandse vertaling van de Habanera: Ja de min is van alle zaken / Het minst te brengen onder dwang / Zij bedroeft hen die vurig haken / En hoort toch niet, al roept men lang. 

Sinds eind 2022 hebben wij ons slechts echt intens kunnen verheugen in Königskinder in Amsterdam, Les Brigands in Frankfurt en vooral in de sensationele L’Amico Fritz in de ZaterdagMatinee. Naast Bellini, Donizetti, Verdi en Puccini, les incontournables, gaat onze belangstelling steeds meer uit naar nieuw-gecomponeerde opera’s -en dan heb ik het niet over broddelwerk à la The Shell Trial– en…. Onbekende Componisten! Nu zijn lang niet alle onbekende opera’s hidden gems, zoals de “ontdekker” ons vaak wil doen geloven, maar pure nieuwsgierigheid is een gezonde drijfveer.

Een raadseltje. Setting: Prix de Rome, 1860. Jury is aan het beraadslagen. Componist X loopt over de grote binnenplaats. De jury heeft besloten, en Berlioz komt naar buiten, op weg naar huis. Componist X spreekt hem aan: “Is de kogel door de kerk meneer? En wie is de gelukkige?” Berlioz: “Wat kan jou dat schelen, jochie?” (Clou: componist X is jong.) “Nou meneer, dat interesseert me heel erg!” Berlioz: “Nou vooruit, componist X heeft de eerste prijs gewonnen.” X: “Maar dat ben ik !” Berlioz: “Ventje toch, ben jij dat, jij ???”
En Berlioz tilt X op, kust hem op beide wangen, en voorspelt hem een grote toekomst.

Natuurlijk heeft u het al lang geraden. We hebben het hier over niemand minder dan Émile Paladilhe, geboren in Montpellier, officieel erkend als muzikaal wonderkind. De jongste winnaar van de Prix de Rome, in 1860. Zijn opera Patrie! uit 1886 was een groot succes, librettisten waren Victorien Sardou, een oude bekende, en Louis Gallet.

Van Paladilhe worden nog maar weinig composities uitgevoerd, en dat geldt zeker voor zijn opera’s; er zijn nog wel eens werken voor solo-houtblazers en solo-zangstem te horen, bijvoorbeeld de Solo pour hautbois (Solo voor hobo) uit 1898.

Psyché

Fernando Álvarez de Toledo

Op grond van de video’s verstouten wij ons hier toch wel van Muziek met een hoofdletter M te spreken.

Paladilhes operacarrière begon pas echt in 1872.  Paladilhe (Montpellier, 3 juni 1844 – 6 januari 1926)  schreef er 8, niet allemaal even succesvol. Maar zijn laatste opera, Patrie ! werd zowel bij het publiek als bij de recensenten wél een groot succes. Het is een opera in 5 aktes die voor het eerst werd uitgevoerd op 20 december 1886 in het Palais Garnier te Parijs. Het verhaal speelt zich af in het 16^e-eeuwse Brussel; de opstand der Nederlanden tegen Spanje staat centraal, opgeleukt met een prettige dosis verraad en overspel. De hertog van Alva, voor wie wij allen sinds onze vroegste schooljaren een diepe haat koesteren, neemt de Nederlanders flink onder handen: onthoofdingen en ketterverbrandingen zijn aan de orde van de dag.  De Comte de Rysoor en Willem van Oranje stellen pogingen in het werk om de Spanjaarden te verjagen. De sidelines met minnaars en minnaressen, verraad, samenzweringen en ontmaskeringen zullen wij u besparen.

Er zijn twee prachtige aria’s, “Pauvre martyr obscur”  en  “C’est ici le berceau“, die aantonen dat Paladilhe bepaald niet van de straat was.

Meyerbeer en Gounod

Er is in Patrie ! geen echte ouverture, maar wel een korte inleiding, waarna het hierboven kort beschreven schouwspel zich ontvouwt. De opera beluisterend wordt men een snufje Meyerbeer en Gounod gewaar. De beide laatsten hebben eeuwige roem verworven, Paladilhe  rust zacht op het Cimetière de Montparnasse in Parijs.

Olivier Keegel