La Révolution de Carmen
Wij ontvingen een, naar wij aanvankelijk dachten, verblijdend persbericht van OPERA2DAY over een nieuwe opera, die ons in een premature opvlieging van het gemoed deed belanden, aka “voorpret”. Wij hebben veel interesse in nieuw ontdekte of nieuw geschreven opera’s, ze zijn een stuk lastiger te verminken. Het standaardrepertoire leidt frequent tot een gedoofd zenuwleven (“Pa-Pa-Pa-Pa-Pa-Papagena! Pa-Pa-Pa-Pa-Pa-Papageno!” ‘Breng ze buiten de legerplaats, en stenig hen met stenen,’ zegt Leviticus 14:24 erover.). Tosca is in 9 van de 10 gevallen ”dead on arrival” door hoetelwerkers tentoongesteld op de heuvel van de Goede Smaak, waar het smartelijk sneuvelt en Puccini steeds een stukje meer dood is.
Het ware verhaal
Wij namen schielijk kennis van de verrassing die OPERA2DAY ons in het vooruitzicht stelde. De opera heet La Révolution de Carmen: het ‘ware verhaal’ van Carmen. Een kleine taalkundige onduidelijkheid (niets om wakker van te liggen) -daar zijn wij toch gevoelig voor- deelde een plaagstootje uit aan onze blijkbaar tekortschietende denkkracht: Heette de opera nu La Révolution de Carmen en was het ‘ware verhaal van Carmen’ een redactionele toevoeging? Of heette de opera La Révolution de Carmen: het ‘ware verhaal’ van Carmen, een taalkundig hybride mond vol, en wat was de functie van die aanhalingstekens rond ‘ware verhaal’? Het ware verhaal, maar niet heus?
Vader, moeder, wereld, knekelhuis!
De volgende zin die wij in het persbericht lazen, leidde tot ontsteltenis en diepe teleurstelling. Sterker nog: tot ontzetting! Ons innerlijk angstleven dacht meteen aan 6 flessen water om de komende 72 uur door te komen! Wij lazen: “OPERA2DAY presenteert een nieuwe visie op de beroemde opera van Bizet in exclusieve speelreeks in Amare”. Hell is empty and all the devils are here! Nou ja, “here”… De voorstelling wordt onder strenge quarantaine alleen in Den Haag uitgevoerd.
Remember Bizet ?
Carmen, ja, die opera kennen wij wel, een werkje van de Franse componist Georges Bizet, die verzuimde de derde en vierde akte met 75% in te korten. Op deze opera is helemaal geen visie nodig, het is een op muziek gezet verhaaltje (beter: ellenlang verhaal), laat staan dat er behoefte is aan “een nieuwe visie”. Inkorting? Ja! Die is wél nodig zodat het publiek niet gedehydrateerd het theater uitstrompelt.
De woorden “visie” en “concept” hebben meer schade aan de operawereld toegebracht dan alle bezuinigingen bij elkaar. Hoe dan ook, de echte Carmen is bij Bizet een nymfomane kippendief die te veel rookt, en daarmee is het meeste wel zo’n beetje gezegd.
Een “visie”. Puccini en Ajax kijken machteloos toe
Verplaatst van 1875 naar 1875
OPERA2DAY heeft het ook over een “revolutionaire uitvoering”. Een La muette de portici opera 2.0. ? Uit betrouwbare bron vernamen wij dat de AIVD de boel scherp in de gaten houdt.
Toch weet het persbericht ook een minder omineuze toon, ja zelfs onbedaarlijk lachwekkende toon aan te slaan. Wij citeren: “Het werk werd geschreven kort na een burgeroorlog in Parijs, die Bizet van nabij meemaakte. La Révolution de Carmen [okay, dát is de naam dus] verplaatst het verhaal naar die tijd, met een vernieuwd libretto.“
Nee, in 1875 was er geen oorlog in Parijs. De meest recente grote oorlog in de regio was de Frans-Duitse Oorlog van 1870-1871, die eindigde met de belegering van Parijs en de val van Napoleon III.
Dus deze opgeleukte Carmen wordt “verplaatst naar die tijd”. Mogen wij van een geniaal concept spreken? Dat overigens in brede kring navolging verdient. Verplaats Tosca eens naar 1800, bijvoorbeeld! Met “een burgeroorlog in Parijs” wordt waarschijnlijk de opstand van de Parijse Commune in 1871 bedoeld, of de bovengenoemde Frans-Duitse oorlog, maar dat was geen burgeroorlog, de opstand van de Parijse Commune trouwens ook niet. 1871, dat was vier jaar voordat Carmen het licht zag. Toegegeven, Bizet had er jaren aan gewerkt. In 1875, het jaar van Bizets Carmen was Frankrijk al lang bezig met het herstel en werd er een nieuwe grondwet aangenomen. Noch van de Frans-Duitse oorlog noch van de opstand van de Parijse commune is enig spoor terug te vinden in de oorspronkelijke opera over de kippendievegge. Tenzij je de cursus ‘met een glimlach onzin verkondigen en uit je nek lullen’ met een tienplus hebt afgerond.
Vernieuwing van wat niet is
Nog even over dat “vernieuwd libretto”. La Révolution de Carmen is een nieuwe opera, en krijgt dus, zo komt het ons voor, ook een nieuw libretto. Hoe kan je het nog niet bestaande “vernieuwen”? De librettisten va de echte Carmen, van Bizet, waren Henri Meilhac en Ludovic Halévy, die hun libretto baseerden op een novelle van Prosper Mérimée. Zou met een “vernieuwd libretto” soms bedoeld worden dat een kadaverklapperige huis-aan-huis verkoper van sneeuwbolletjes met een zigeunerinnetje erin de tekst verminkt heeft tot een (citaat) “een spiegel voor onze tijd”? Ook zo’n nietszeggende gruwel: De Spiegel van Onze Tijd.
“Een hele feministische persoon”
In de opera vinden wij, aldus het persbericht, “enkele muzikale onbekende verrassingen” plaats. Onbekende verrassingen. Dit spreekt ons aan en maakt ons nieuwsgierig. Geen grote verrassing is dat de hoofdrol in La Révolution is weggelegd voor ons aller Tania Kross, die zoals bekend van alle markten thuis is. Kross: “Deze nieuwe visie op Carmen [ze doelt waarschijnlijk op de opera La Révolution de Carmen] gaat over vrijheid. Vrijheid om te kiezen wie je bent en om te zijn wie je wilt zijn”. En meer van die clichématige, wokige kreupeldenkerij. Ook de volgende verplichte bezweringsformule van modernistische pezeweverij komt weer eens langs: “Het gaat over Carmen, maar ook over mijzelf. Libre elle est nee [née] et libre elle mourra!’, vrij werd ze geboren en vrij zal ze sterven, dat is voor mij Carmen. Carmen is een moderne vrouw: zij maakt haar eigen keuzes. Maar in de tijd waarin zij leefde werd dit niet goed ontvangen: hoezo heeft de vrouw een eigen mening? Carmen was toen al een hele feministische persoon en dat komt in deze nieuwe visie echt naar voren’. https://www.facebook.com/share/v/16DVSFHWNM/
De eigen mening van Carmen. We hebben er jaren op moeten wachten.
“Nuesta Señora del Carmen”, een titel van de H.M.Maria. Hoewel hierna vernoemd, is Franse Carmen van Bizet wat minder devoot. Zij is fysiek ruim bedeeld en zwiert er op los waardoor het manvolk geheel van streek raakt. Maar net als in de andere klassiekers, zoals Sneeuwwitje en de Zeven Dwergen, of de Klokkenluider van de Notre Dam, loopt het ook hier niet goed af. Ja, met zoveel vrijheid om te kiezen wie je bent of wie je wil zijn, dat is het noodlot tarten. Met bloedend hart gaat zij uiteindelijk van ons heen. We kunnen tevreden huiswaarts keren. We hadden… Read more »
Nuesta Señora del Carmen, een titel v.d. H.M. Maria.
Hoewel naar haar vernoemd, blijkt de onderhavige net geen heilige maagd maar meer een wulpse Franse sloerie te zijn, die haar aanbidders tot wanhoop drijft.
Tot zover niets ongewoons. De romantiek van het verhaal is echter, dat haar meest sympathieke bewonderaar, haar uiteindelijk letterlijk in het hart weet te raken.
Vrijheid om te kiezen wie je bent of wilt zijn?
Loopt voor onze Camen niet zo goed af.
Maar toch geen onbevredigend einde.