Operette in Nederland: FUBAR !

Zo’n 20 jaar geleden vernietigde de islamitische bende die door het leven ging als “de fundamentalistische Taliban-regering” talrijke boeddhistische beelden, waaronder de monumentale torenhoge beelden bij Bamiyan uit de 6e eeuw na Christus. De roverhoofdman Taliban-minister van Cultuur ( 😊 ) verklaarde trots dat eerst het hoofd en benen van de vijftien eeuwen oude beelden waren afgeschoten. Op de kortst mogelijke termijn, zo verklaarde hij plechtig, zou de rest worden vernietigd.

You can have any review automatically translated. Click the Google Translate button (“Vertalen”), which can be found at the top right of the page. In the Contact Page, the button is in the right column. Select your language at the upper left.

Ook het museum van Kaboel was niet veilig. Toen het museum tijdelijk open was, namen diverse Taliban-leiders aanstoot aan een tweeduizend jaar oud kleien Bhodi Sattva-beeldje; het had geen onderbroek aan, dat was het probleem. Het was het begin van een beeldenstorm, die door de  Taliban-leider Mohammed Omar van harte werd ondersteund. Hij prees de ‘moedige Afghaanse natie’ die de ‘druk van de ongelovigen’ had weerstaan.

Ouverture

Eveneens zo’n twintig jaar geleden werd hier te lande de professionele kunstvorm “operette” de keel doorgesneden. Cultuurbarbaar  Staatssecretaris van Cultuur (😊) Rick van der Ploeg, socialist, verklaarde trots dat hij de subsidie voor operette zou stopzetten. Op de kortst mogelijke termijn, zo verklaarde hij plechtig, zou de gehele Hoofdstad Operette van de aardbodem zijn verdwenen. Een voornemen dat hij “ondanks de druk van de ongelovigen” (operetteliefhebbers) rücksichtslos doorzette. Hij ontving van geestverwanten als eerbewijs een tweeduizend jaar oud kleibeeldje. Het beeldje was een beetje naakt (vervelend als je visite krijgt) dus bedekte hij de aanstootgevende delen met De Socialistische Rode Roos; hij plantte het kleinood op zijn schoorsteenmantel, naast reeds verworven trofeeën die hem waren uitgereikt door de Bond Tegen Muziek Voor Ouderen en door het integratieplatform Mahler Voor Ongedocumenteerden Nú.

Die Landstreicher, de gehele operette.

Ja, de operette. U denk terecht: daar heb je ‘m weer. Stokpaardje. Maar een schandaal blijft het, hoewel in de huidige tijd enigszins verdrongen door boekverbrandingen (Jip en Janneke) en dwingend, uit diversiteitspsychose voortspruitend taalgebruik. U weet, naast het gebruik van het woord “neger” en “eskimo” staat nu ook op het gebruik van het woord “slaaf” een gevangenisstraf van 15 jaar. Hoe wij de Zangeres Zonder Naam (het aangrijpende lied “Zwarte slaven”, geschreven samen met Giuseppe Verdi), nu in de nationale canon moeten plaatsen, is een kwestie die alleen reactionair dor hout bezighoudt.

“Der Zauber der Montur”,  door het Symfonisch Blaasorkest van het Joseph Haydn Konservatorium

Carl Michael Ziehrer, kent u die? Een hoedenmaker uit de tweede helft van de 19e eeuw. Speelde wel eens een moppie op de piano, hoewel zijn fysieke pianistiek nogal te wensen overliet. En van het pianospelen kwam het al gauw tot componeren. En tot dirigeren, naar verluidt nog steeds op de ouderwetse manier, met zijn gezicht naar het orkest toe. Later zou deze techniek dankzij het baanbrekende musicologische werk van Barbara Hannigan als ernstig verouderd worden beschouwd: men dirigere met de rug naar het orkest toe!

“Sei gepriesen, du lauschige Nacht” door Cristina Deutekom.

“Sei gepriesen, du lauschige Nacht” uit Die Landstreucher, door onze Opera Gazet huispianist.

De Weense musicus en componist Johann Emanuel Hasel nam Ziehrer onder zijn hoede. Hasel voorzag Ziehrer van diverse originele composities, die Ziehrer onder zijn eigen naam uitvoerde bij zijn debuut op 21 november 1863 in Wenen-Leopoldstadt. De hulp die Ziehrer van Hasel ontving, hield de eerste geheim. Met de hulp van een privédetective wist Ziehrer in 1903 zelfs belastende documenten uit het bezit van Hasels weduwe te ontvreemden, zodat een gênante onthulling van Hasels aandeel in Ziehrers vroege werk kon worden voorkomen. Een beetje zoals Karl-Heinz Stockhausen altijd geheim heeft kunnen houden dat hij zijn “composities” van Julius Fučík heeft gepikt.

Compositie “Echt wienerisch” van Carl Michael Ziehrer. Zoals muziek hoort te zijn.

Vanaf 1865 bracht Ziehrer verschillende nieuwe composities in première. In november 1867 werd Ziehrer benoemd tot Kapellmeister van het Arbeiter-Bildungswerk. Een positie die Rick van der Ploeg op het lijf geschreven zou zijn geweest.

Later verhuisde Ziehrer naar Berlijn, en trad hij op als Variété-dirigent, een soort Dudamel avant la lettre. Hij kwam Marianne Edelmann uit Linz tegen, met wie hij op 1 september 1888 in het huwelijk trad.

In 1884 kreeg Ziehrer de post van Kapellmeister van het beroemde K.u.K. Infanterie-Regiment Hoch- und Deutschmeister No. 4. Nog zo’n fijne functie. Carl Michael Ziehrer gaf concerten in heel Europa en ook op de Wereldtentoonstelling van 1893 in Chicago.

“K u. K Infrantie Regiment Hoch- und Deutschmeister Nr. IV” (Regimentsmarsch). Glansrol van Romy Schneider.

Carl Michael Ziehrer stierf zoals het een kunstenaar betaamt, dus in armoede, in 1922. Hij liet 600 gecomponeerde dansen en 23 operettes na.

Een van zijn operettes is Die Landstreicher, oftewel “De landlopers” (waarschijnlijk ongedocumenteerd), in een proloog en twee bedrijven. De première was op 26 juli 1899 in het  in 1898 geopende zomertheater “Venedig in Wien”. Wenen verkeerde in rouw want Johan Strauss II was nog maar drie weken dood. Maar de operette ademde een echte Weense geest (er is geen betere!), net als componist en dirigent Ziehrer zelf. De pers zag dat het goed was en Ziehrer werd aangekondigd als de componist die een nieuw tijdperk inluidde.

Even kort de inhoud, die qua onbenulligheid in scherpe tegenstelling staat tot de fijne muziek. In de proloog worden August en Berta Fliederbusch, een zwerversechtpaar, gearresteerd met een grote som geld én een parelketting op zak. Door doldwaze ontwikkelingen ontsnappen de thuislozen, en belanden  prins Adolar Gilka en danseres Mimi in hun plaats in de gevangenis. In de eerste akte nemen August en Berta Fliederbusch hun intrek in hotel “Zum schwarzen Adler“. Alleen vanwege die naam weet je al dat het om een puike operette gaat. Persoonsverwisselingen leiden tot algehele hilariteit. Uiteindelijk moeten Pa en Ma Flodder toch weer vluchten, ze pikken de uniformen in van twee luitenants die in het nabijgelegen meer aan het baden zijn. In de tweede en laatste akte treden de Fliederbuschjes op als goochelaars tijdens het zomerfestival in het kasteelpark. Gedoe om de gestolen parelketting. Aan het eind van de operette blijkt echter dat de zogenaamd waardevolle parelketting in feite nep is.

Succesvolle productie van de Herbsttage Blindenmarkt 2013: Die Landstreicher

Maar: Prawda Prima la Musica natuurlijk. In de filmpjes een paar van de genoeglijke melodieën uit Die Landstreicher, de bekendste operette van de niet zo heel bekend Zehrer. Met bijdragen van onze eigen Cristina Deutekom en van onze Opera Gazet huispianist. O ja, voor degene die niet meer helder voor ogen staat wat FUBAR uit de titel  betekent: fucked up beyond all recognition!

Olivier Keegel

1 1 stem
Artikel waardering
Olivier Keegel

REVIEWER

Chief Editor 2019-2024. Now reviewer. Does not need much more than Verdi, Bellini and Donizetti. Wishes to resuscitate Tito Schipa and Fritz Wunderlich. Certified unmasker of directors' humbug.

No Older Articles
No Newer Articles
Abonneer
Laat het weten als er
guest

2 Reacties
Nieuwste
Oudste Meest gestemd
Inline feedbacks
Bekijk alle reacties