Il Trittico

Il Tabarro

Het huwelijk van binnenschipper Michele en stadsmeisje Giorgetta is gestrand na de dood van hun jonge kind. Giorgetta kan niet aarden op de binnenvaart. Zij heeft een heimelijke amoureuze verhouding met jeugdvriend Luigi, stuwadoor en werknemer van Michele. De avond valt na een hete werkdag aan de Seine. Michele mist hun goede tijden, toen zij gedrieën nog schuilden onder zijn mantel. Hij vermoedt dat Giorgetta hem ontrouw is. Wanneer hij Luigi ’s nachts betrapt bij zijn boot dwingt hij deze tot een bekentenis en steekt hem dood. Hij bedekt het lichaam met zijn mantel en onthult zijn vrouw haar vermoorde minnaar.

Viotti’s ouverture voert ons binnen in fluwelen, poreuze wolken, instemmend met het strijklicht en de opkomende nevels boven de Seine. Het marginale, toelopende decor van spaanplaat, met als enige object een rudimentaire steiger/boot, geeft ruimte aan de impact van het licht; ligt die boot zo hoog of zien we de verdubbeling in de waterspiegel? Twee prachtige stemmen komen op als een gulden oogstmaan; Leah Hawkins (Giorgetta) rolt een loper uit van donkere, nachtegaalse klanken. Vanuit een fijnzinnig piano pakt zij later uit met het fortissimo van een (gewond) beest. Daniel Luis de Vicente (Michele) heeft een kathedraal van een warmbloedige stem, die naadloos in deze atmosfeer glijdt. We horen de afgematte stuwadoors zwoegen in de hitte. Frugola (Raehann Bryce-Davis) komt op, schaterend. Een scharrelaarster, gekleed als havenhoertje; in werkelijkheid is zij gelukkig getrouwd met haar havenarbeider Talpa (Sam Carl). Luigi (Joshua Guerrero) en Giorgetta zingen een liefdesduet; deze twee zangers, behept met een schat aan 3000 Hz frequenties, gooien handenvol paarlen de zaal in. De stemmen van Bryce-Davis en Carl zijn tevens van grote kwaliteit.  Bryce-Davis bezit een uitzonderlijk rijk borstregister en een indrukwekkend topregister. Carl’s mooie Bas-Bariton stroomt vloeiend en lenig, gelijk zijn bewegingen. Als koppel verbeelden zij een verknocht stel dat droomt van een eigen huisje.

De gekozen setting voor de kajuitscène van Michele en Giorgetta overtuigt ons niet. Het spaanplaten hokje op wielen lijkt eerder op een lift in aanbouw of een bezemkast, waar je het weliswaar benauwd krijgt, maar dat niet eens zinspeelt op het benauwende leven tussen bed en fornuis waarover Giorgetta zich beklaagt. Het dramatische einde is spannend en hartverscheurend.

Suor Angelica

Na het bevallen van een in zonde verwekt kind is Angelica door haar familie het klooster ingejaagd. Haar zoon is haar afgenomen. Zeven jaren van kwelling verstrijken, zonder dat zij bericht krijgt over haar kind. De tante die na de dood van de ouders van Angelica het bewind over de kinderen heeft gekregen, komt dan op bezoek. Zij wil een handtekening van Angelica voor de door haar gewenste verdeling van de boedel. Aanleiding is het trouwen van Angelica’s jongere zusje. Tante wrijft Angelica wreed haar zonden nog eens in en vertelt pas na aandringen dat Angelica’s zoontje twee jaar geleden overleden is. Dit is de doodssteek voor Angelica, die alleen nog maar verenigd wil zijn met haar kind, in de dood. Zij maakt een einde aan haar leven.

In het(zelfde) decor staat slechts een hel neonverlichte kweekkast, die plastic en avant-gardistisch aandoet. We zien ook een diagonale lijn van rechtsboven naar linksonder lopen, de kloostertrap. Na een gebed van de nonnen in de coulissen maken deze een futuristische opkomst. Strak opgesteld langs de trap als een Squadron of the Holy Sisters uit Star Wars geven zij een martiaal en gestileerd beeld. Echter, zodra zij voet aan de grond hebben gezet blijken deze zusters geenszins ordelijk, gedwee of gedisciplineerd. Ze zijn ondeugend, giechelig en weerbarstig puberaal. Dat menselijke vinden wij leuk, al geloven wij dat dit een irrealistische schets van het kloosterleven anno 1650 is. Het geeft ook te denken dat regisseur Barrie Kosky soms niet weet te kiezen uit alle leuke ideeën en ze dan allemaal maar ten tonele voert. Elena Stikhina vertolkt Suor Angelica met zoetgevooisd timbre, nog net geen engel. Haar klank is sensueel, slank en doorzichtig, Waardig en gepassioneerd schittert zij in haar rol, tot het moment dat de regie er kennelijk voor koos Angelica de as van haar overleden kind over zichzelf uit te laten storten, het grijsgroene poeder stoof haar in ogen en mond, waarbij je je kunt afvragen of die as reëel is in zeventiende-eeuws Italië -quod non!-, zeker is dat het ons tegenstond. Waarom had Zia Principessa de urn en een portret meegebracht als ze toch niet van plan was het overlijden ter sprake te brengen? Desalniettemin was de finale scène qua zang en spel spannend en hartverscheurend mooi. Raehann Bryce-Davis vertolkt een duivelse wreedaard, met een stem als een klok. De nonnen als ensemble klinken dynamisch en knisperend fris. Zij waren allen goed maar speciaal vermeldenswaardig waren Polly Leech als Suor Zelatrice, Inna Demenkova als Suor Genovieffa en Badessa (‘badass’) Helena Rasker (walnoten timbre met een majestueuze cupola),

Suor Angelica sterft terwijl inktzwarte scherpe punten langs de muren omhoog groeien. Een zwart licht dekt haar lichaam af.

Gianni Schicchi

Na het overlijden van de rijkaard Buoso Donati beginnen familieleden als aasgieren boven de nalatenschap te cirkelen. Uit het testament blijkt echter dat Donati zijn vermogen wil nalaten aan het klooster. Daar moet een stokje voor gestoken worden. Na enige weerstand schakelen familieleden de nieuwkomer Gianni Schicchi in om de erfenis naar hun hand te zetten. Vermomd als Donati dicteert deze aan de notaris een aangepast testament. Hij heeft aan het eind voor de familie een onaangename verrassing in petto, wanneer hij de meest waardevolle bezittingen aan zichzelf laat vermaken. Innig tevreden jaagt hij de boze familie het huis uit. Neef Rinuccio is niet boos: die mag trouwen met Schicchi’s dochter Lauretta en is daardoor niet alleen dolgelukkig, maar ook schatrijk.

Het centrale object in deze opera is een grote eettafel met een felverlichte rand (zelfde decor). De hippe, rijke familie viert de verjaardag van Donati. Deze valt dood met zijn gezicht in de verjaardagstaart bij het uitblazen van de kaarsjes.

Goochemerd Schicchi wordt sympathiek verbeeldt door Daniel Luis de Vicente. Met gevoel voor timing en regie swingt hij zich door de familieperikelen heen en op het hoogtepunt tovert hij  een prank uit zijn mouw.

De familieclan komt zo uit een cartoon gelopen, hun felkleurige, modieuze kleding en uniforme choreografie zijn soms grappig, soms melig. De Florentijnse accenten en gebaren zijn komisch.  Er wordt uitstekend gezongen. Het kleine neefje Gherardino (Dimitri Bos/Jeremy Blanvillain) zit op de grond ongestoord te gamen terwijl boven zijn hoofd de pleuris uitbreekt. Opvallend goed is wederom Sam Carl als Betto di Signa. Bekoorlijke zang en spel worden geschonken door het liefdespaar Rinuccio (Joshua Guerrero) en het verwende prinsesje Lauretta (Inna Demenkova). De appendix heeft nòg een prank.

Viotti ontlokt het NedPhO met vloeiende handbewegingen vooral veel oneindige zachtheid, waarin je Italiaanse begrippen als mormorare (murmelen), palpitare (kloppen [van het hart]), gemire (zuchten) en disperare (wanhopen) kunt horen. Koor en ensembles sluiten naadloos aan bij deze transparante zachtheid en ruimtelijkheid.

U mag zelf uitmaken wie het in deze productie wint, de Dood of het Leven. Mijn moeder koos immer voor laatstgenoemde.

Esther Chayes