NACHTGEDANKEN
Monomane bewonderaars van Boulez, Ligeti of Schönberg, deze cd is niet voor u. We hebben hier te maken met een begaafd hedendaags componist, die de waan van de dag, avant-gardisme en elke artistieke inperking resoluut afwijst. George Beentjes is een jonge Nederlandse pianist en componist, een romanticus wiens composities in de gerespecteerde voetsporen treden van Schubert en Liszt. Hij provoceert als dandy, en zou zich naar alle waarschijnlijkheid herkennen in Baudelaires definitie: “Wie romantiek zegt, zegt moderne kunst – dat wil zeggen intimiteit, spiritualiteit, kleur, en streven naar het oneindige.”
You can have any review automatically translated. Click the Google Translate button (“Vertalen”), which can be found at the top right of the page. In the Contact Page, the button is in the right column. Select your language at the upper left.
Al deze reminiscenties aan de 19e eeuw dringen zich op bij het luisteren naar de cd Nachtgedanken: vijf liederen op gedichten van Nietzsche, Lenau, Rilke en Goethe. De keuze van deze auteurs is niet toevallig en komt voort uit literaire en lyrische expertise, de muzikale behandeling is al even voortreffelijk. Melancholie, spleen, onthechting en zwerflust vormen de essentie van de romantische ziel en de liederen op deze cd geven er uitdrukking aan.
Trost für Anfänger
Nachtgedanken opent met een scène uit het huiselijk leven van Nietzsche, een “genrestuk” zou men zeggen in de schilderkunst: Trost für Anfänger vol humor en fantasie, maar met een universeler strekking. De baby “met de toegeknepen teentjes” belooft een verovering van mobiliteit en ruimte. En die verovering is een “troost” voor allen die ergens aan beginnen, om het even in welke discipline. Deze lofzang op de wil wordt niet tot uitdrukking gebracht in een triomfantelijke partituur. En dit is wel een van de kenmerken van George Beentjes muziek, een zeker eufemisme: discretie en het uitwissen niet van het affect, maar van het effect. De herhaling van het kwatrijn is voldoende om de beloofde overwinning uit te drukken, die door een onverwachte modulatie van het slotakkoord een significante kanttekening krijgt.
De frisse en serene stem van de sopraan Christy Luth treedt in harmonie met dit juweel van een muzikaal schilderijtje. Sonnenuntergang (zie filmpje), gebaseerd op een gedicht van Lenau, is een Schubertiaanse evocatie en visie. Maar om deze gekwelde hemel, deze bliksemschichten, deze beginnende storm en de verschijning van het geliefde gezicht ook muzikaal te vertalen, neemt Beentjes niet zijn toevlucht tot donderslagen op de piano of uithalen in de stem. Hier geen spoor van pathetische slechte smaak.
Er wordt een muzikale lijn ontwikkeld die in het hart een akkoord als een stilte verlengt. De fraai gesponnen tessituur van de bariton Ago Verdonschot roept reminiscenties op aan de grote Duitse liedcycli.
Het is moeilijk om voorbij te gaan aan Schubert en zijn Winterreise wanneer wij naar de geselecteerde verzen van Nietzsches Erster Abschied luisteren. Sinistere stilte, angst, verbittering, doodskreten en eenzaamheid spoken door het gedicht, de echo’s van zovele andere Duitse liederen. Beentjes heeft een soort stille mars gecomponeerd waarvan de vastberaden stuwkracht de dichter begeleidt naar het graf dat hem lijkt te roepen. Uit deze berusting komt een pure emotie voort, die door de bewuste afwezigheid van kleur in de stem des te meer tragiek uitstraalt.
In de eerste regel van Rilkes klaagzang Nachtgedanken vinden we Der Wanderer terug. De muzikale behandeling is hier minder intiem, met accentuerende effecten die het de zanger, die hier enigszins aan de grens van zijn mogelijkheden zit, niet makkelijk maken. Het laatste lied, met de tekst van Goethes Neue liebe, neues leben overtuigt volledig. De subtiele, bijna impressionistische introductie van de piano is het voorspel van een begeleiding die als Lisztiaans kan worden omschreven. De tedere en ingetogen melodische lijn die hij hanteert, geeft een bijzondere kleur aan het geselecteerde gedeelte van het gedicht. Zo, van lied tot lied, volgt de luisteraar een route die, door de angst en de stormen heen, door een zekere sereniteit wordt omgeven.
Wij hebben deze cd met toenemend plezier beluisterd. Het is verleidelijk om weg te dromen naar een ander tijdperk. Is het nostalgie? Is het navolging? Is het een razendknappe herschrijving? Zou George Beentjes, een fijnzinnig musicus, een nieuwe stap durven doen zonder zichzelf te verloochenen?
De cd Nachtgedanken is verkrijgbaar via [email protected]
